Qëllimi i dukshëm i armiqve të Iranit, dhe ndoshta i vetë Iranit është që në 50 ditët e ardhshme, përpara inaugurimit të SHBA-së, të jenë sa më antagonistë të jetë e mundur, pa filluar në të vërtetë një konflikt të plotë.
Dhe në një rajon aq të tensionuar sa ky, deklarata të tilla të gjera nxisin rrezikun që një reagim i jashtëm ose i papritur të dërgojë drejt një konflikti të nxituar.
Por asnjë nga palët e interesuara nuk do të dëshironte luftë të hapur tani, madje as pas vrasjes së dukshme në periferi të Teheranit të shkencëtarit më të shquar bërthamor të Iranit, Mohsen Fakhrizadeh; për të cilën Izraeli akuzohet nga Rouhani dhe nga zyrtarë të tjerë të lartë për orkestrim, shkruan CNN.
Fillimisht njëri nga vendet që nuk do të përfshihej është SHBA-ja, lojtari më pak i përfshirë por më i madhi në këtë drejtim. Ekipi i presidentit amerikan, Donald Trump, mund të jetë duke bërë gjithçka për të nxitur dobësimin e vijave të ashpra të Iranit, por një konflikt i gjerë me Teheranin është plotësisht jashtë përputhjes së axhendës së tyre afatgjate.
Në analizën e tij për CNN, Nick Paton Walsh thotë se ekipi është i zënë duke u larguar nga Afganistani dhe Iraku, duke reflektuar edhe me një fushatë për t’i dhënë fund luftërave të pafundme.
Sipas tij, konflikti në shkallë të plotë me Iranin ka të ngjarë të shkaktojë një shkëndijë tjetër, derisa diplomatët amerikanë së bashku me aleatin Izraelin të jenë “në vijën” e zjarrit të raketave të Hezbollah ose Iranit me raketa me rreze të gjata.
Madje, vlerëson ai, Administrata Trump dëshiron të krijojë sa më shumë urrejtje që të jetë e mundur për ta bërë “të pamundur pajtimin në të ardhmen”.
Veprimi mund të jetë edhe ndoshta një llogaritje e gabuar e një administrate në largim, pasi këtu mund të përfitojë pasardhësi i Trumpit.
Presidenti i zgjedhur, Joe Biden, dëshiron të rifillojë marrëveshjen bërthamore të vitit 2015, mesa duket pak më e gjerë në fushëveprim me afate më të gjata, nëse është e mundur. Ai tashmë e ka bërë të qartë këtë.
Por edhe Irani, megjithë zhurmën e madhe, nuk është në gjendje të durojë një konflikt të plotë. Kjo pasi pandemia e COVID-19 i ka shkatërruar qytetet dhe zyrtarët e tij të lartë, përfshirë dhe ekonominë e vendit.
Irani humbi figurën më të shquar ushtarake gjatë muajit janar – Qasem Soleimani, i vrarë nga një dron amerikan jashtë aeroportit të Bagdadit dhe ende nuk ka ndërmarrë ndonjë gjë për hakmarrje megjithëse është zotuar për një reagim të tillë, kujton analisti, transmeton Telegrafi,
Nëse nuk do ta përqafonte idenë e luftës së gjithanashme për atë vrasje, atëherë vdekja e Fakhrizadeh vështirë se do të justifikonte nisjen e një lufte, konsideron ai.
Sipas Nick Paton Walsh, lufta nuk ka fare ndonjë kuptim për Iranin.
Mirëpo, do të shihen kërkesa të mëdha, nxitëse për hakmarrje por asgjë që kërkon kundërpërgjigje nga armiqtë e tyre.
Kjo përllogaritje është bërë mbi vrasjen e Soleimanit dhe nuk ka gjasa të prishet nga vdekja e Fakhrizadeh.
Në pjesën më pas të analizës së tij, Walsh thotë se “gjërat na çojnë kah Izraeli”, antagonisti që sipas tij, supozohet se po përpiqet t’i shtyjë të gjithë drejt një lufte.
Kryeministri, Benjamin Netanyahu, tha se “duhet ta kujtojmë atë emër” për Fakhrizadeh në fjalimin e tij, duke promovuar konfrontimin për të ndaluar programin bërthamor të Iranit të muajit prill 2018.
Padyshim, është në interesin e Izraelit që të mbetet e vetmja fuqi bërthamore në bllok – siç është sinqerisht interesi i të gjithëve për ta mbajtur botën pa ‘re kërpudhe’.
Por Izraeli gjithashtu nuk është në formën kulmore për momentin, veçanërisht kur bëhet fjalë për përspektivat politike të Netanyahut. Ai përballet vitin tjetër me zgjedhje të tjera të mundshme, si dhe me humbjen e aleatit të tij kryesor Trump.
Në pjesën e fundit të analizës së tij, Walsh thotë se përkundër të gjithave, Izraeli nuk do të dëshirojë të luftojë i vetëm kundër Iranit.
Vendi nuk do të dëshironte “të durojë” raketa nga veriu dhe lindja, pa marrë parasysh sistemin e tij të përparuar të mbrojtjes, kur e ardhmja politike e Netanyahut mbetet ende e paqartë.
Gjithsesi, Lindja e Mesme shquhet për paqëndrueshmëri, retorikë dhe veprime shpërthyese, si asnjë pjesë tjetër e botës.
Por konkludon ai, luftërat kanë nevojë për të gjitha palët që ato të ndizen.
Ndërkohë, Irani, SHBA-ja dhe Izraeli nuk kanë asnjë arsye urgjente për ndonjë konflikt tani. Kështu me gjasë do të shohim “vetëm nxitje” gjatë muajve në vazhdim.
Kush ishte shkencëtari ‘me tri pasaporta’ i vrarë në Iran
Shkencëtari i shquar ushtarak iranian Mohsen Fakhrizadeh, i vrarë në një sulm jashtë Teheranit të premten, u pa gjerësisht nga inteligjenca perëndimore si truri i përpjekjeve klandestine iraniane për të prodhuar armë bërthamore.
Gjithsesi, Irani mohon që Fakhrizadeh ishte i përfshirë në ndonjë ndërmarrje të tillë.
Por ai mendohet gjerësisht se ka drejtuar atë që mbikëqyrësi i OKB-së dhe shërbimet e inteligjencës amerikane besojnë se ishte një program i koordinuar i armëve bërthamore që u ndal në vitin 2003.
Çfarë dihet rreth tij?
Zyrtarët dhe ekspertët perëndimorë besojnë se Fakhrizadeh luajti një rol kryesor në punën iraniane për të shpikur mjetet për të mbledhur një kokë bërthamore.
Përkundër kësaj, Irani mohon të ketë kërkuar ndonjëherë të zhvillojë një armë bërthamore.
Ai jetoi në hije nën siguri të lartë dhe kurrë nuk u vu në dispozicion të hetuesve bërthamorë të OKB-së.
Madje, Fakhrizadeh rrallë – nëse ka qenë ndonjëherë – shfaqej në publik dhe pak jashtë Iranit e dinë me siguri se si dukej ai, e lëre më ta kishin takuar atë.
Ai ka “vlerësimin” e rrallë për të qenë i vetmi shkencëtar iranian i emëruar në “vlerësimin përfundimtar” të Agjencisë Ndërkombëtare të Energjisë Atomike 2015 për pyetjet e hapura në lidhje me programin bërthamor të Iranit dhe nëse ajo kishte për qëllim zhvillimin e një bombe.
Një raport i IAEA 2011 e përshkroi atë si “Zyrtarin Ekzekutiv” të Planit AMAD, një figurë qendrore në punën e dyshuar iraniane për të zhvilluar teknologji dhe aftësi të nevojshme për bomba atomike dhe sugjeroi që ai ende mund të ketë një rol në një aktivitet të tillë.
Izraeli gjithashtu e ka përshkruar Planin AMAD si programin e fshehtë të armëve bërthamore të Iranit dhe thotë se ka gjetur një pjesë të madhe të një “arkivi” bërthamor iranian që detajonte punën e tij.
Në një prezantim televiziv të prillit të vitit 2018 në lidhje me arkivin, kryeministri izraelit Benjamin Netanyahu e emëroi Fakhrizadeh si një figurë kryesore në atë që ai e përshkroi si punë sekrete të armëve bërthamore të kryer nën maskimin e një programi civil.
Duke cituar arkivin si provë, Netanyahu tha se agjentët izraelitë kishin marrë sasinë e madhe të dokumentit nga një ndërtesë në Teheran. Në atë kohë, Irani tha se dokumentet ishin false.
“Mbajeni mend këtë emër, Fakhrizadeh”, tha Netanyahu, duke e përshkruar Fakhrizadeh si kreun e AMAD.
Netanyahu tha se pasi AMAD u mbyll, Fakhrizadeh vazhdoi punën në një agjenci brenda Ministrisë së Mbrojtjes së Iranit për “projekte speciale”.
Çfarë thotë Irani?
Ministria e Mbrojtjes së Iranit të premten identifikoi Fakhrizadeh si Shef të Organizatës së Kërkimit dhe Inovacionit në ministri. Ai gjithashtu besohej të ishte një oficer i lartë në Gardat Revolucionare elitare.
IAEA prej kohësh donte të merrte në pyetje Fakhrizadeh si pjesë e një hetimi të zgjatur nëse Irani kryente kërkime të paligjshme të armëve bërthamore.
Irani pranoi ekzistencën e Fakhrizadeh disa vjet më parë, por tha se ai ishte një oficer ushtrie që nuk përfshihej në programin bërthamor, sipas një burimi diplomatik me njohuri të çështjes.
Vrasjet e katër shkencëtarëve iranianë të lidhur me programin bërthamor midis 2010 dhe 2012 mund të kenë ngurtësuar vendosmërinë e Teheranit për të mos i dhënë IAEA-s, qasje në Fakhrizadeh – nga frika se kjo mund të çojë në informacione rreth tij dhe vendndodhjes së tij.
Irani akuzoi kundërshtarët e tij, Shtetet e Bashkuara dhe Izraelin se qëndronin pas vrasjeve.
Çfarë dihet për të kaluarën e tij?
Në maj të vitit 2011, grupi i opozitës në mërgim Këshilli Kombëtar i Rezistencës së Iranit (NCRI) lëshoi një raport me atë që tha se ishte një fotografi e Fakhrizadeh.
Gjithsesi, fotografia nuk ishte e mundur të verifikohej në mënyrë të pavarur.
NCRI tha në raport se Fakhrizadeh lindi në vitin 1958 në qytetin e shenjtë mysliman Shi’it të Qom, ishte një zëvendësministër i Mbrojtjes dhe një gjeneral brigade i Gardës Revolucionare, mbajti një doktoraturë inxhinierie bërthamore dhe dha mësim në Universitetin e Iranit të Imam Huseinit.
Një burim i rangut të lartë iranian e përshkroi Fakhrizadeh për Reuters në vitin 2014 si “një pasuri dhe një ekspert” kushtuar përparimit teknologjik të Iranit dhe që ka mbështetjen e plotë të Udhëheqësit Suprem iranian Ajatollah Ali Khamenei.
Burimi shtoi se Fakhrizadeh kishte tri pasaporta dhe udhëtoi shumë, përfshirë në Azi, për të marrë “informacionin e fundit” nga jashtë, por nuk do të jepte hollësi.
Burimet e sigurisë perëndimore thonë se Irani ishte prej kohësh i aftë në marrjen e materialeve bërthamore dhe “njohurive” nga tregu i zi ndërkombëtar.
(BalkanWeb)
