Në fund të muajit mars, pas një javë bllokimi në Mbretërisë e Bashkuar, krimi në Lancashire ishte ulur me 40 për qind krahasuar me mesataren katër-vjeçare, raporton The Guardian.
“Në fillim njerëzit nuk kishin shumë panik”, tha DCI, Eric Halford, i Lancashire Constabulary, ku shtoi se “Shumica e oficerëve të lartë prisnin një rritje të krimit”.
Sidoqoftë, gati një vit në pandemi, është e qartë se krimi nuk u rrit, ai thjesht ndryshoi, në kërkim të mundësive të reja të paraqitura nga një krizë shëndetësore që ka prekur çdo aspekt të jetës sonë dhe në mënyra që nuk ishin gjithmonë të dukshme për ata që zbatojnë ligjin.
Gjatë pranverës, kur shumë vende vendosën bllokime, krimet tradicionale si vjedhja e dyqaneve ishin të pakta sepse dyqanet ishin të mbyllura dhe njerëzit ishin të izoluar në shtëpi. Sidoqoftë, krimi kibernetik, dhuna në familje dhe sjellja antisociale u rritën – kjo e fundit ndoshta për shkak të shkeljeve të kufizimeve të COVID-19.
Grabitës të armatosur në Kaliforni e kuptuan që maskat e fytyrës ofronin anonimitet të përshtatshëm.
Hajdutët kishin synim kategori të reja objektesh. Pajisjet e oksigjenit u vodhën nga spitalet; bankat e ushqimit u bastisën. Dhe megjithëse krimi pësoi ulje në përgjithësi, gjatë bllokimit u krijua një kategori e re e sulmit: kollitja e qëllimshme e koronavirusit. Kur fajtorët janë fëmijët, ata rrezikojnë përjashtimin nga shkolla. Të rriturit, viktimat e të cilëve kanë përfshirë punëtorë kryesorë, rrezikojnë burgun.
Gjithashtu, u vu re një rritje e abuzimit në familje gjatë dhe menjëherë pas bllokimit. Ky krim është nën-raportuar në mënyrë dramatike por organizatat bamirëse raportuan një rritje të madhe të thirrjeve për ndihmë se dhuna po përshkallëzohej shpejt – diçka që policia e kishte parashikuar.
Fëmijët ishin më shpesh viktima të dhunës. Mbyllja e shkollës dhe mungesa e vendeve alternative e përkeqësuan problemin në disa vende, sipas Heather Floëe, një psikologe ligjore në Universitetin e Birmingham.
Në Kenia, ku Presidenti Uhuru Kenyatta urdhëroi një hetim, ekipi i Flowe ka anketuar më shumë se 1.000 të mbijetuar të abuzimit, me rezultate shqetësuese. “Mosha mesatare e fëmijëve të anketuar është katër vite më e re se sa ishte para pandemisë”, thotë ajo. Rënia – nga 16 në 12 mund të shpjegohet edhe një herë duke ndryshuar modelet e mundësive, thotë Flowe.
Pas epidemisë së Ebolas në vitin 2014 në Sierra Leone, kur u vendosën masa mbrojtëse për fëmijët e vegjël, më shumë fëmijë të moshuar ranë pre e abuzimeve dhe kishte një rritje të adoleshentëve shtatëzanë.
Ndërprerjet në linjat globale të furnizimit kanë ndikuar në tregjet e paligjshme, si dhe ato legale. Të dhënat janë të rralla për ndikimin e COVID-19 në trafikimin e qenieve njerëzore, por ekspertët kishin frikë se nuk do të ishte mirë, dhe ka të dhëna se ata kishin të drejtë.
Ilias Chatzis, nga Zyra e Kombeve të Bashkuara për Lëndët Narkotike dhe Krimin (UNODC) në Vjenë, tregon për raportet e grave të trafikuara për prostitucion duke u braktisur pa letra ose mjete mbështetëse në destinacionet e tyre.
Dhe megjithëse migrimi ra në mënyrë dramatike kur u mbyllën kufijtë, faktorët e shtytjes janë më të fortë sa kurrë më parë.
“Për njerëzit që ikin nga lufta, persekutimi ose varfëria ekstreme, një infeksion i mundshëm nga koronavirusi në një vend të sigurt mund të shihet si një rrezik që ia vlen të merret”, thotë Chatzis.
Kontrabandisteve të drogës dhe duhanit u është dashur të zhvendosen edhe në kufij më pak porozë. Për të filluar, thotë Niamh Eastwood, drejtori ekzekutiv i qendrës britanike për ekspertizën e drogës, tregu ilegal i drogës në Mbretërinë e Bashkuar u tregua jashtëzakonisht i qëndrueshëm. Shumë përdorues të varur u larguan nga heroina drejt benzodiazepinave sintetike.
Nga ana tjetër, kompanitë e ilaçeve panë rënien e tyre të tregut gjatë bllokimit, për t’u ringjallur më vonë gjatë vitit.
Stresi nga situata duket se ka bërë të vetën. “Ne patjetër që kishim raporte që tregonin se dhuna ishte rritur, ” tha Eastwood. Mund të ishte shmangur nëse autoritetet në Britani do të kishin menduar të siguronin furnizime të sigurta me ilaçe siç ka bërë Kanadaja.
Ndërsa tregjet e tyre tradicionale të drogës dhe njerëzve u pakësuan, grupet e krimit të organizuar u rriten duke tregtuar pajisje mbrojtëse personale (PPE), produkte farmaceutike dhe madje edhe shërbime funerale.
Ata madje shtrinë ndikimin e tyre në disa vende.
Në Japoni, raporton UNODC, grupet Yakuza shpërndanë maska falas dhe letër higjienike, ndërsa në Afganistan talibanët dërguan ekipe shëndetësore në zona të largëta. Bandat në Cape Toën, Afrika e Jugut, bënë thirrje për armëpushim të përkohshëm për të shpërndarë pako ushqimore.
Por rritja e krimit kibernetik e nxitur nga pandemia është më tepër sesa përfitimi, sipas Benoît Dupont, një kriminolog në Universitetin e Montrealit, Kanada.
Shpejtësia me të cilën kriminelët kibernetikë kanë reaguar ka qenë e frikshme, ka deklaruar Dupont. Një front sulmesh mashtrimi, që nganjëherë pretendonin të përshëndeteshin nga organizata të njohura të shëndetit publik, filloi në Japoni në fillim të shkurtit, përfshiu Europën në mars, pastaj pushtoi Amerikën e Veriut.
Sulmet kibernetike kundër spitaleve dhe laboratorëve kërkimore ndoqën një trajektore të ngjashme. Rritjet e krimit kibernetik janë një efekt anësor i njohur i katastrofave, por edhe ekspertët u verbuan nga shkalla e kësaj.
“Askush nuk mendoi me të vërtetë se një virus biologjik do të nxisë kaq shpejt të gjitha llojet e viruseve digjitale dhe se ato dy lloje të viruseve do të bashkoheshin edhe më shumë”.
Megjithëse është shumë herët për të thënë se si njerëzit kanë reguar në bllokimet e fundit, me kufizimet e tyre përgjithësisht më të lehta sesa në mars, Clifford Stott, një psikolog social në Universitetin Keele, ka deklaruar se shumica dërrmuese ndoshta kanë respektuar rregullat.
Në nivelin ndërkombëtar, Chatzis shqetësohet për ndikimin e rënies ekonomike. “Një situatë ku ekonomitë po tkurren, ku nivelet e papunësisë janë të larta, ku ka një kërkesë të madhe për fuqi punëtore të lirë, krijon kushte perfekte për një rritje të trafikimit.
Në fund të vitit 2020, një mundësi kriminale shkëlqen më shumë se të gjitha të tjerat: vaksina COVID-19, ose vaksinat, të cilat Jurgen Stock, sekretari i përgjithshëm i agjencisë globale të koordinimit të policisë Interpol, kohët e fundit i krahasoi me “arin”.
Një treg i zi në çdo vaksinë COVID-19, i vërtetë ose i falsifikuar, mbart rreziqe: njerëzit që e marrin atë mund të veprojnë sikur janë imunë ndaj sëmundjes kur nuk janë, duke rrezikuar jetën e tyre dhe të të tjerëve.
Në shtator, shkencëtarët e krimit Graham Farrell i Universitetit të Leeds dhe Shane Johnson nga UCL paralajmëruan për vjedhje të mundshme të dërgesave të vaksinave, ryshfeteve dhe madje edhe perspektivën tronditëse të përhapjes së qëllimshme të virusit.
Që nga ajo kohë, disa vaksina të rreme COVID-19 janë sekuestruar, policia ka bllokuar reklamat në internet dhe ka pasur raporte të vjedhjeve të vaksinave dhe sulmeve kibernetike ndaj organizatave që do të shpërndajnë vaksinat e vërteta.
Më 2 dhjetor, Interpol lëshoi një njoftim që paralajmëronte se krimi i vaksinave përfaqësonte “një kërcënim serioz dhe të pashmangshëm ndaj sigurisë publike” dhe u bëri thirrje agjencive të zbatimit të ligjit globalisht që të qëndrojnë vigjilentë. Meqenëse mashtruesit tashmë po shisnin vaksinat e supozuara COVID-19 përsëri në mars, askush nuk mendon se kërcënimi është i kotë.
Sipas Farrell dhe Johnson, “ne mund të ecim në një stuhi krimi”.
