17,708 pacientë në spital, nga të cilët 2.857 nën kujdes intensiv. Numri i vdekjeve u rrit në 4,825. Në Evropë, Spanja arrin në mbi 25,000 raste pozitive me mbi 1.300 të vdekur, Gjermania tani ngjitet menjëherë para SHBA me 22.223 raste të konfirmuara (ka kaluar Iranin), por “vetëm” 84 të vdekur.
Çfarë ndodh në Itali? Në Kinë pati 3,259 vdekje, me një shkallë vdekshmërie 3,8%, sipas raportit të fundit të misionit të Organizatës Botërore të Shëndetësisë. Në Itali shifra është në nivelin 9% (12.1% në Lombardi), ndërsa ajo e Vuhanit ishte në 5.8% dhe pjesa tjetër e Kinës u ndal në 0.7%. Si shpjegohet ndryshimi i Italisë, në krahasim me të gjitha vendet e botës? Faktorët që kontribuojnë në llogaritjen e të dhënave numerike janë të shumtë.
Duhet të konsiderohet se shkalla e vdekshmërisë është numri i vdekjeve për shkak të Covid-19 i pjesëtuar me numrin e përgjithshëm të rasteve të konfirmuara të infeksionit të koronavirusit, një vlerë që për këtë arsye, varet nga subjektet pozitive të gjurmuara.
Numrat e nënvlerësuar
Hipoteza e parë interpretuese është se në Itali ka shumë më tepër njerëz të infektuar: një studim i botuar në “Science” llogarit se për çdo person pozitiv ka të paktën 5-10 të patestuar. Një model matematikor i firmosur nga Livio Fenga i Istat, nga ana e tij tregon se si në 12 Mars, krahasuar me 12.839 raste të raportuara në Itali, personat e infektuar me Sars-CoV-2 mund të kenë qenë 105,789.
Nëse vërtet personat e infektuar janë dhjetë herë më shumë nga sa raportohet, përqindja e vdekshmërisë e llogaritur për të gjithë Italinë do të binte shumë pranë vlerave të Kinës kontinentale.
Sa tamponë kryhen
“Përqindja e vdekshmërisë në Itali është më e lartë sepse, përvçse kemi një popullsi më të moshuar, nuk janë duke u testuar (dhe si pasojë izoluar) rastet më të buta”, ka deklaruar kohët e fundit zëvendës drejtori i përgjithshëm i OBSH, Bruce Ayluard.
Personat e konfirmuar pozitivë janë ata që kanë bërë tamponin. Sa teste kryhen në Itali? Në ditët e fundit kjo çështje ka qenë objekt debati, duke qenë se ky numër përcakton ecurinë e epidemisë. Në çdo vend tamponët janë bërë me direktiva të ndryshme, shpesh herë sipas urgjencës së momentit. Kështu në Itali (ashtu si edhe në Kinë) në fillim u bëheshin teste të gjithë personave “të dyshuar”, atyre me kontakte me rastet pozitive apo atyre që vinin nga zonat “me risk” (edhe asimptomatikë), më pas u kalua (pas pothuaj një jave) në strategjinë ku u bëheshin tamponë vetëm personave me simptoma të rënda, por të cilët janë edhe ata më të prirur për të humbur jetën. Që atëherë, përqindja ndryshoi dhe vdekshmëria filloi të rritet. Duhet kujtuar gjithashtu se në rajonet që përjetojnë stresin më të madh shëndetësor (Lombardia dhe Emilia-Romagna), ku vdekshmëria është rritur tej mase, bëhen më pak tamponë për të prekur, në krahasim me pjesën tjetër të Italisë.
Por në terma absolute, testet për frymë nuk janë dhe aq të paktë, në 21 mars ishin bërë më shumë se 233 mijë: Italia ka bërë më shumë tamponë për një milion njerëz, krahasuar me të gjithë shtetet e tjerë, e kaluar vetëm nga Korea e Jugut.
Vatra ka prekur spitalet
Shpjegimi për renditjen e trishtë të vendit tonë mund të ketë të bëjë edhe me mënyrën se si numërohen të vdekurit: ata kishin pothuaj gjithmonë patologji të mëhershme, cili ka qenë shkaku i vërtetë i fundit të tyre? Një tjetër fakt rëndues është madhësie e vatrës lombarde: 10 vende ku zhvendosjet për arsye pune janë të shumta, me një infeksion që preku spitalet, të cilët nga ana e tyre kanë shërbyer si shumëfishues të infeksionit.
Mosha mesatare e lartë dhe patologjitë
Një variabël tjetër krahasuar me vendet e tjera është mosha mesatare shumë e lartë e italianëve: ne jemi të dytët në Evropë, në Kinë është shumë më e ulët. Në Korenë e Jugut, një vend që është marrë si shembulli më “i përafërt” (me 102 vdekje nga 8,799 raste dhe vdekshmëri në 0.01%), virusi ka prekur kryesisht gratë e reja: 30% të atyre pozitive janë në grupmoshën 20-29 dhe 62% janë gra (41.1% në Itali). Për më tepër, vetëm 3% e të gjitha rasteve të konfirmuara në Korenë e Jugut ishin më e pakta 80 vjeç. Tek ne, 36.3% e totalit është mbi 70 vjeç (burimi, Istituto Superiore di Sanità që nga 20 Marsi).
Një popullatë e moshuar do të thotë më shumë njerëz të dobët dhe që rrezikojnë të përkeqësohen, në fakt, me kalimin e viteve, shfaqen sëmundje të tjera: këto janë faktori kryesor i rrezikut për pacientët Covid-19. Problemet kardiovaskulare, hipertensioni, diabeti: sipas ISS, të ndjerët që nuk kishin patologji para-ekzistuese përfaqësojnë 1.2% të totalit, 48.6% kishin të paktën tre patologji të mëhershme.
Mushkëritë e duhanpirësit
Një faktor tjetër shoqërues: duke qenë se rezultati më serioz i Covid-19 është një pneumoni e rëndë, numri i vdekjeve mund të pasqyrojë edhe “statusin e mushkërive” të italianëve. Të mendojmë për pluhurin e imët të luginës së lumit Po, por edhe (veçanërisht tek njerëz të një moshe të caktuar) mbizotërimit të duhanpirësve tek rastet e rënda. Ende nuk ka studime të lidhura me këtë, por fakti që vdesin më shumë burra se gra, mund të jetë për shkak të këtij zakoni dhe me siguri ata që pinë duhan kanë më shumë të ngjarë të bëhen raste të rënda.
Ndërveprimi midis brezave
Në fund, disa analiza spekulojnë se ndryshimet në bashkëveprimet shoqërore luajnë një rol kryesor në përhapjen e epidemisë dhe, rrjedhimisht, në vdekshmëri. Dy studime, përkatësisht nga Universiteti i Oksfordit dhe Bonit, arrijnë në të njëjtin përfundim: në Itali të moshuarit shpesh kujdesen për nipërit e mbesat e tyre dhe, në përgjithësi, kanë kontakte të shpeshta me fëmijët dhe familjet e tyre. Përqindja e personave të moshës 30-49 vjeç që jetojnë me prindër është më pak se 5% në Francë, Zvicër dhe Hollandë; në vend të kësaj, në Japoni, Kinë, Korenë e Jugut dhe Itali ka shifra mbi 20%. Ndërveprimet e shumta mund të kenë acaruar epideminë në Itali, duke favorizuar infeksionin midis brezave: fëmijët e rritur dhe nipërit dhe mbesat (që janë më shpesh asimptomatikë) mund të kenë sëmurur në mënyrë të pavetëdijshme prindërit apo gjyshërit e moshuar.
