Lufta e klasave në Vranisht 1943-1990 dhe dëmet e sektarizmit vranishtkomunist në tërë jetën e tij
Me ra ne dore libri i z. Bardhosh Micit mbi luften e klasave ne Vranisht nga 1943-1990 dhe me gervishi ne koren e plages time per ca mendime qe kam percjell tek grupi i komisionit te hartimit te historikut mbi demet e fenomenit te sektarizmit ne jeten e fshatit Vranisht si gjate luftes dhe mbas çlirimit dhe me deshiren e mire po shfaq disa mendime duke kerkuar gjithmone mirekuptimin e bashkfshatareve te mi.
-Fshati i Vranishtit ne krahinen e Mesaplikut eshte nje fshat me histori e me tradita te cilat ne tere jetegjatesine e tij i ka manifestuar e i ka trasmetuar ne breza deri ne ditet e sotme .
-Sot Vranishti ka nje historik te botuar dhe qe ter historikun e fshatit e ka te pasqyruar ne menyre te pergjithesuar .Per kete historik punoi nje komision me njerez te mire e te kompletuar si nga ana kulturore dhe e ndjenjes se pergjegjesise per detyren e ngarkuaUne mendimet e mia ja kam dhene komisionit gjate punes qe benin dhe ato i kam pasqyruar edhe ne disa shkrime qe kam botuar .
-Edhe ne nje shkrim per masakren e Vranishtit une i kam theksuar disa mendime e probleme te cilat kane qene shqetesuese per komunitetin e Vranishtit ne vitet e socializmit dhe qe ne nje fare menyre edhe tani nuk jane shume te qarta e te kene mare pergjigjen e duhur se pse kane ndodhur .Dhe siç kam thene edhe me perpara nuk jam per te denigruar njeri por jam qe e verteta te thuhet e sejcili ta dije se ç’fare ka bere e te pakten ne vetvete kush eshte gjalle ose pasardhesit te ndjejne peshen e pergjegjesise por te kuptojne edhe ate tjetren qe te ndjejne te pakten tani ne keto kohera se çkane hequr te persekutuarit e te damkosurit nga lufta e klasave e zhvilluar ne gjirin e popullit
– Une ne materialin derguar komisionit te historikut doja qe aty te ezauroheshin problemet e ndodhura e te pasqaruara e qe kishin renduar mbi fshatin Vranisht e mbi nje pjese te njerezve te ndryshem te komunitetit ku perfshij edhe veten time e plot te tjere .
-Mendoj se akoma s’ka mare pergjigje pse u godit njesiti gjerman dhe a i meritonte fshati pasojat qe e zune .Akoma do shikohet se ajo ishte nje pasqyrim force ndaj gjermaneve dhe se u shua nje fshat i tere askush nuk mori mundimin qe te thote se ky ishte nje veprim i nxituar e qe su mendua gjate per pasojat .
-Pse ne vitet e socializmit ne Vranisht nuk u vleresuan figura si Sali Hallko-Kondi ,Muharrem Llanaj Toto Hyseni ,pse u vra Hysni Totua ,Rrapo Metua ,Murat Demua .Dhe mbi te gjitha a ka patur sektarizem nga partia komuniste gjate luftes dhe ne kohen e P.P.SH mbas çlirimit dhe qendrimit sektarist ndaj figurave nacionaliste ne fshat .
-Nje pyetje qe duhet te marre pergjigje eshte a ka patur ballista ne Vranisht ,çfare demi i kane sjellur luftes NaCL dhe fshatit dhe pse kjo egersi ne trajtimin e tyre mbas çlirimit te vet atyre e familjareve te tyre etj .
-Duke mar shkas nga libri i z. Bardhosh Mici mbi luften e klasave ne Vranisht nga 1943-1990 po shpreh edhe une disa nga mendimet e mia qe mendoj dhe qe kur kam mundur i kam shprehur .
-Mendimet e mia per keto probleme jane jo si pjesmarres ne periudhen 40-44 por si i masakruar une e shume te tjere ,nga viti 1945 e deri ne ndryshimin e sistemit nga sektarizmi komunist i fshatit Vranisht i çfaqur gjate luftes dhe qe u be rruga e asfaltuar mbas çlirimit per denigrimin e atyre qe mendohej qe ishin kundershtar te regjimit ose pjestar te atyre familjeve qe nuk gezonin simpatine e drejtuesve te fshatit Vranisht .
– Ne kete periudh tranzicioni shume Vranishjot kane botuar shkrime e libra te ndryshem por dua te theksoj se libri i Bardhosh Micit eshte i pari i ketij lloji te vecant qe trajton kete fenomen per nje periudh te gjate kohore .
-Dhe ajo qe vlen te theksohet se duke qene i pari liber i ketij lloji per luften e klasave ne Vranisht ai eshte mjaft i nderuar dhe duhet falenderuar mbasi ne kete liber e me te tjere qe do te botohen do i japin me shume drite njerezve per ate periudhe e ngjarjet e ndodhura ,por une mendoj se do qetesoj e rehatoj edhe shpirtrat e njerezve per te vertetat e thena ,dhe ajo me kryesorja e gjithe ketyre do shtoj dhe ver ne baza me realiste bashkjetesen dhe mirekuptimin midis ne Vranishtjoteve .
-Bardhoshi na dha nje liber me mjaft vlera te shkruar ne menyre konçize e te qarte gjithe te vertetat qe kane ndodhur dhe qe ne Vranisht te gjithe i dinin por nuk i thoshin dot se partia ne fshat te bente gjemen .
– Dikush do mendoj se me hapjen e “kutise se pandores “ do te kete nje ringjallje te merive e te urrejtjes .
– Une e them me plot bindje qe s’do te ndodh kjo mbasi Vranishtjotet historikisht jane nje bashkesi shume e paster e mirkuptuese dhe se te gjitha ato qe do thuhen ato i dine Vranishtjotet ,ato kane dale me aq sa eshte quajtur e arsyeshme per komunitetin ne historikun e fshatit .
-Vranishti dikur e ka patur nje “ nofk “ si fshati i “ 40 belave “ por qe mbledhja ne shqopet e bashue i dha fund kalvarit te vrasjeve ne fshat dhe po rikujtoj se mos kjo mbledhje duhet rivleresuar akoma me shume mbasi ka qene nje gur themeli i bashkimit dhe mirekuptimit te Vranishtjoteve .
-Bardhoshi si njohes i mire i jetes ne fshat mbasi ka jetuar atje midis njerezve dhe per pozicionin qe ka mbajtur si mesues e kuadro dhe qe i ka mundesuar kontakte te vazhdueshme me te gjithe bashkfshataret qe nga me i thjeshti e deri tek ata qe e quanin veten “elita e fshatit “ i ka elaboruar deri ne detaje ato qe ka pasqyruar por me gjithe ndonje rrumbullakesim qe i ka bere ndonje çeshtje e ndonje personi .Leximi me kujdes te meson se te vertetat per cilindo kene dale ,veçse duhet te lexosh librin me qetesi e durim .Dhe qe ti Bardhosh je i nipi i Rrapo Metos nga nena nuk je ti ai qe duhet te mbrosh figuren e Rrapo Metes mbas qe koha I ka dhene te drejt atij dhe ka mbrojtur trashgimin e tij ,ndersa per xha Azbiun lufta e klasave ka qene e rrepte si nga paria e fshatit porn je gje dihet mire qe pjestar te luftese klasave ne nje forme a ne nje tjeter kemi qene te gjithe pjesmarres .
-Duke ardhur tek titulli i shkrimit mbi luften e klasave nga 1943-1990 dhe a ka patur sektarizem gjate luftes dhe pas çlirimit ne jeten e fshatit Vranisht .Dhe pyetja me konkrete eshte “veprimtaria e ballit ne Vranisht dhe demet e sektarizmit komunist -Une desha te theksoj disa mbresa e pershtypje te miat nga njohja e luftes se klasave ne Vranisht dhe persekucionet qe kemi hequr ne si vellazeri e “Matosinue” dhe familja ime.
-Kur flitet per historikun qe kemi sot si Vranisht une i kam derguar komisionit mendimet e mia per pasqyrim ne drejtim te çfaqjeve sektare te drejtimit te zhvillimit te jetes ne Vranisht dhe demet qe solli e qe jane akoma neper kembe si rrjeta e merimanges e qe s’duhet shume por pak vullnet e zemer te bardhe per ti pranuar e per ti kapercyer pasojat e atyre veprimeve e ngjarjeve te ndodhura .
-Dua te theksoj se mendimet e mia qe po shpreh per keto çeshtje skan brenda asnje fije urrejtje per kedo e veçanerisht per ata qe kane ikur nga kjo jete ,mbasi thenia e cilesimi i te vertetave veç çliron shpirtrat e njerezve dhe sejcili merr mbi shpatulla ate qe meriton.
-Lufta politike e kohes me krijimin e dy forcave politike P.K.SH dhe ballit kombetar ne fillim ishin pale mirekuptuese por brenda kishte luften per te mare stafeten e drejtimit te jetes ne fshat dhe mobilizimit per lufte kunder pushtuesve dhe ketu dallon P.K.SH .
-Zanafillen per mendimin tim e ka qe me krijimin e celules komuniste ku nga ata qe e formuan veç Maman Saliut qe kishte begraundin e te qenit djali i kapedan Saliut te tjeret ishin thjesht idealist dhe njohja e jetes ishte brenda jetes ne fshat ,dhe me udhezimet qe dergonte partia ( dhe te mos harrojm se denimi i grupit te S.Premtes dhe mbledhja e Hyso Verdhit e trazuan mjaft situaten brenda celules dhe besimin tek sekretari i celules dhe vazhdimesia dihet .Nga treshja dominuese e drejtimit te jetes ne Vranisht spikat per fillim mbarim lufte deri ne çlirim vetem xha Maman dhe siç thote Bardhoshi ishte koseguent ne ate qe ka pasqyruar ne jete .Une kam perjetimet e mia nga takimet me Maman Saliun kur ai jetonte ne shtepine e tezes time ne Vlore dhe kur mori vesh kush isha une reagoi jo mire por Islam Harizi dajua i Mamanit ja dha pergjigjen dhe beri edhe pergjithesimin e fshatit qe seshte vendi per ta theksuar .
-Une me xha Mamanin jam takuar ne Sarande ne shtepine e kushuririt tim Esat Breshani kur ata ishin njeri komandant i kufirit dhe tjetri shef shtabi .Edhe tek Esati xha Mamani tha te njejtat fjale si tek xha Islami kur une isha veç femij 8-9 vjeç .
-Une kam mendimet e mia dhe perjetimet e mia nga takimet me Maman Saliun dhe luften e pakuptim ndaj familjes time e me shume ndaj femijeve te vellazerise sone.Une them me bindje se ai ka qene me shume i nxitur per ta mbeshtetur ate lufte klasore te pa princip te ber kunder atyre qe kan qen pjestar te ballit dhe trashegimtare te tyre .
-Ideologet e asaj lufte klasore dhe tere ngjarjeve makabre qe ndodhen ne Vranisht jane dora e atyre perfaqesuesve komunist si gjate luftes me vrasjen e Hysni Totos ,Rrapo Metos ,Murat Demos e mbas lufte ne çlirim ndaj Beqir Metes e mjaft njerezve te nderuar te fshatit si Veip Qamili ,Azbi Lami, Kadri Guri e plot te tjere .Dhe kjo lufte kulmonte me ate historikun e pare te shkruar me gjuhen e urrejtjes dhe pastaj me berjen e disa te tjerve me nje ndarje plotesim e theksim pa dal nga vija percaktuese e urrejtjes ndaj “kundershtarve “.
-Dhe keta ideator qe gjate luftes si ne Vranisht ku ishin dhe larg tij s’qen kurre ne balle te luftes e te drejtimit ,por ne pozitat e dijes ,per gjithçka ,mirrnin vendimet qe moren dhe smenduan asnjehere per Vranishtin dhe pasojat e vendimeve te tyre .Por a ka patur ballist Vranishti?.Po ka patur .Por kane kaluar mbi 70 vjet dhe a ka pyetur ndonjeri drejtperdrejt se cili ka qen demi personal ndaj nje personi osse fshati qe solli ky grupim .Der tani veç llafe te pergjithshme nuk ka sgje konkrete .
-Por cilet kane qene personat e goditur gjate luftes dhe pse duheshin goditur çfare demi sillnin praktikisht fshatit bashkesis por edhe luftes .
-Pse duhej vrare Hysni Totua kur ai ishte thjesht nje nepunes ne sherbim te shtetit dhe qe s’kishte asnje veprim keqdashes ndaj asnje Vranjishjoti ,dhe ai qe inicioi vrasjen e tij me llafe grash te lagjes Topana kur e rrethuan qe Hysni Totua qe e shpetoi nga arrestimi .Pse duhej vrare .Dhe ai vet e dinte se hija e H.Tatos ne Vlore e Topana e ne krahine sipas Vranishjoteve te asaj kohe ishte shume e respektuar dhe ca te verteta por jo te gjitha i pranon edhe xha Mamani tek libri Trokitje ne kujtese .
-Gjate luftes partia komuniste kishte nje vendim te padiskutueshem qe asnje bashkpuntor ose demtues te interesave te luftes nuk vritej ose pushkatohej pa vendim te qarkorit .Dhe tek trokiste ne kujtes Maman Saliu e pranon se vendimin per vrasje e mori celula e Vranishtit me I.A dhe aprovimin e Qarkorit tek Rrahman Parllaku ne Ramice e moren pas tre muajsh duke harruar per kete problem letren time e te Qemal Memes drejtuar Hysni Kapos per kete çeshtje por qe tre pashallaret e Vranishtit tek shtepia e xha Imerit moren vendimin per lincimin tim dhe S.Azemi dhe I.A siç thote Bardhoshi si mbajten parasysh vendimet e mbledhjes ne shqopet e bashue por vendosen qe per te kenaqur egon e tyre te fillonin vrasjet ne fshat dhe e para vrasje qe ajo e Hysni Totos .
-Me vrasjen e Hysni Tatos tek ura e xhame ,Neim Xheviti doli partizan dhe çeta e Vranishtit s’kishte ne Kuçe siç shkruhet tani ,dhe shtabi i brigades 5 e komanda e vendit ishin ne Ramice .Vrasja beri buje dhe ajo me kryesorja shkeli vendimin e mare fshaçe ne shqopet e Bashue .Ne te njejten kohe drejtuesit e luftes duke dale partizan N.Xheviti menduan se mos vellazeria Matosiue kalonte me ballin .Dhe ne nje nga ato dite ne shtepine e babait tim vin Shefqet Peçi ,Todi Naçi ,Izet Kollarati (dajua im )Sazan Alimi (djali i Halim Xhelos )dhe nje partizane ,dhe mbasi shtrohen ne muhabet Shefqet Peçi i thote babait se ai vertet doli partizan por ate se vrau partia prandaj ju skeni pse te kaloni ne anen tjeter .
-Dhe Avdi Smaili i pergjigjet se une jam me vendimet e partise e te mbledhjes per mos vrasjeve ne fshat ,prandaj ata le te dalin e ne kete gje do e sqarojme mbas lufte .
-Por ai se arriti mbarimin e luftes se e vrau gjermani dhe ne te medhenj e te vegjel ishim te detyruar te shkruanim ate qe sishte e vertet .
-Dhe xha Mamani tek “trokitje ne kujtese “e pranon ate qe vendimi per vrasjen e H.Totos eshte marre ne Vranisht dhe aprovimi nga Qarkori tek Rraman Parllaku ne Ramice eshte marre pas tre muajsh .Kete shkelje te direktives te P.K.SH se asnje bashkpuntor ose demtues te punes se P.K.SH nuk mund te vritej pa vendimin e qarkorit .Sipas mbledhjes ne shqopet e bashue .Pse duhej vrare Rrapo Metua kur ai kish deklaruar se une e kam dhene llafin por ja une e di se ju do fitoni dhe ju lutem shume qe mos me telendisni femijet .Dhe kur Vranishti digjej flak e Nasubea erdhi ne shtepi neper sokaket e mbushur me gjak dhe filloi te llafosi çfare kish par u zhvillua ky dialog
-Erdhe Nasube ?
-Erdha o burre ,por çme pane syte e çfare lemerie eshte perjashta .
-Mire moj mire se une e di çfare lemerie eshte perjashta por ti vra mendjen çdo te heqesh mbas lufte .
-Dhe trajtimi monstruoz qe ju be familjes se Rrapo Metos dhe te tjereve jo vetem ne Vranisht por kudo ne shqiperi .Dhe veç Dilaverit qe per 28 vjet si gjeti shpirti e kocka rehat ,djemte e familjes mbijetuan me zotesi te tyre duke u bere njerez te shkolluar e kuadro te nderuara duke mbajtur qendrim dashamires ndaj fshatit .Lufta e klasave nga 1943-1990 siç e trajton Bardhoshi i ka kater te vertetat brenda dhe Bardhoshi me shume korrektesi dhe inteligjence i ka pasqyruar pa nxitur ne asnje rresht urrejtjen .
Sektarizmi i celules komuniste gjate luftes por edhe i organizates komuniste ne Vranisht ka qene nje vije e pranuar dhe zbatuar pa asnje ndjenje pergjegjesie .Celula komuniste I dha atribute vetes te merte vendime se kush duhej vrare dhe kush duhej te jetonte dhe kjo ishte nje rruge vazhdimesie nga organizata e partise ne fshat .Ne Brataj u vrane nga I njejti mitraloz 30 vete dhe deshmore u bene vetem disa te nenes e te babes ndersa te tjeret vazhdojne te quhen viktima dhe vazhdojne te neperkemben nga gjendja sot ,a ka me sektarizem ,me mizor se ky diferencim qe tani dhe ne vazhdim po qe se nuk korigjohet dhe eshte nje turp per forumet drejtuese te fshatit dhe organizatat e ndryshme .
-Une dhe ma merr mendja dhe shume te tjere e falenderoj Bardhoshin per kete pasqyrim dhe do te desha qe libra te tjere kushtuar jetes politike -ekonomike e shoqerore te Vranishtit tone te botohen ne vazhdimesi mbasi do plotesojne ter tabllon e gjithe ketyre viteve .une duke lexuar librin ,historiku i fshatit por edhe mjaft libra te tjere te bashkfshatareve e bashkohesve desha te nenvizoj se ashtu si edhe i kam derguar mendimet e mia tek komisioni i historikut se megjithese kane kaluar 73 vjet nga masakra e Vranishtit dhe çlirimi i vendit dhe dua te theksoj se lufta e klasave ne Vranisht ka qene jashtzakonisht e eger dhe monstruoze dhe filli i kuq qe e ka pershkuar kete lufte e qe akoma ekziston eshte sektarizem komunist .
-Une do shtroja pyetjen ore kjo histori lufte ,kjo lufte klase ,vrasja e gjermaneve ne ndarza a sdo ishte mire qe te ishte ber nje analize qe a ja vlejti qe Vranishti u masakrua .
-A nuk do ishte mire qe te ishin mare pergjegjesite pse ndodhen gjithe keto dhe me çte drejte I.A dhe te tjeret u beri shkak qe mbi 100 femije ne Vranisht u rriten jetime nga nena ose nga baba dhe çfare fuqie kishte kjo cellule qe merrte vendime te tilla duke demtuar fshatin e persona te ndryshem bashkfshatar .
-Drejtuesit e luftes dhe te jetes ne Vranisht jane larguar nga kjo bote ,por une mendoj se nje analize e tille seshte vone per tu bere edhe tani ,dhe kjo per te verteten dhe jo per te renduar e baltosur askend , dhe te pakten per te na kerkuar ndjese ne jetimeve per pasojat e veprimeve te papergjegjshme qe moren drejtuesit e celules ne Vranisht .Nje veprim i tille po te ishte bere do te kishte brenda edhe njerezoren edhe marjen e pergjegjesive .
Myfit Memaj Patos 1 gusht 2017
