Gjel deti është një karakteristikë e darkës së fundvitit. Pjata tradicionale kërkon një përgatitje me të vërtetë të gjatë dhe një pjekje të kujdesshme që nuk lejon shpërqendrime.
Me ta pastruar gjelin, nën lëkurë, që i duhet larguar mishit pa e prishur, duhet shtruar një shtresë gjalpi, mustardë dhe arrë moskat kurse gjeli duhet mbushur me mollë. Një pjekje e gjatë në furrë do ta shndërrojë në një shije magjepsëse.
Përbërësit:
1 gjel i tërë
▪ 1 mollë e madhe
▪ 1 qepë e mesme
▪ 1 tufëz majdanoz
▪ 150 g gjalpë (mund të jetë gjalpë molle)
▪ 2 lugë sheqer kallami
▪ 2 lugë mustardë
▪ 1/4 lugëz arrë moskat
▪ 1,5 lugëz kripë
▪ 1 lugëz piper i zi
▪ 1/4 lugëz spec i kuq
▪ 2 tasa lëng pule
▪ 3 lugë të vogla miell
▪ 1 lugë uthull molle
▪ 1/2 gote qumësht me përqindje të ulët yndyre
Nëse doni ta përgatisni vetë gjalpin e mollës:
Përbërësit: 2 kg mollë të llojeve të ndryshme dhe të prera në copa ▪ 230 ml uthull molle ▪ 500 g sheqer i bardhë ▪ 2 lugë lëng limoni ▪ 1 lugë e vogël kanellë pluhur ▪ 1/4 lugëz arrë moskat ▪ 1/4 lugës xhenxhefil
Përgatitja: Vërini mollët dhe uthullën e mollës në një tenxhere që mundësisht të ketë fund qeramike dhe të jetë e rëndë. Lërini të ziejnë në zjarr të mesëm. Mbulojini dhe lërini sa mollët të jenë zbutur plotësisht (duhen afro 20 min.) Futini në mikser. Hidheni masën sërish në tenxhere dhe vijoni zierjen me zjarr të avashtë. Shtoni sheqerin, lëngun e limonit dhe të gjitha erëzat, vazhdoni zierjen pa kapak derisa të marrë ngjyrë të errët dhe të jetë trashur (do t’ju duhen rreth 2 orë). Përziejeni shpesh në mënyrë që të mos ngjisë ose digjet. Lëreni të ftohet në temperaturë ambienti dhe hidheni në një kavanoz me mbyllje hermetike.
Përgatitja:
Pastroni me kujdes gjelin dhe digjini mbi zjarr mbetjet e puplave, lajeni më ujë të rrjedhshëm dhe thajeni me letër kuzhine. Lidhjani këmbët me spango në mënyrë që gjeli të mos hapet gjatë pjekjes.
Mbusheni me mollën e ndarë më katërsh, qepën e grimcuar dhe majdanozin. Duke filluar nga qafa, largojani lëkurën nga mishi duke i futur gishtat me kujdes mes saj dhe mishit por duke u kujdesur që të mos e prishni.
Bashkoni gjalpin, sheqerin, mustardën dhe arrën moskat dhe përziejini në një tas porcelani. Me këtë përbërje lyeni gjelin nga brenda lëkurës që e keni larguar nga mishi dhe në brendësi të tij.
Jepini shije me një lugë kripë, piperin e zi dhe specin e kuq dhe vëreni në një tavë. Hidhni 2 tasa me lëng pule, 1 tas me ujë dhe futeni në furrë të parangrohur me 180°C për 3 orë, duke shtuar herë pas here lëng pule për të parandaluar tharjen e mishit.
Në fund të pjekjes, hiqeni nga furra dhe lëreni të pushojë 10 min. Pas kësaj hiqjani lëkurën. Vëreni në pjatancë dhe mbajeni ngrohtë (me një kapak).
Lëngun e mbetur filtroheni më mënyrë që të shmangni yndyrën e tepërt. Bashkoni dy lugë yndyrë me miell në një tigan të mesëm dhe përziejini në zjarr të ulët derisa të keni përftuar një masë kremoze. Bashkojeni me lëngun e mishit që kulluat, uthullën dhe qumështin dhe lërini të ziejnë të mbuluar me kapak për 3 min. duke e përzier.
Hidhini piper dhe kripë dhe hidhjani përsipër gjelit pasi ta keni vënë në tryezë.
