Vezë, lulet, mitii i Feniksit dhe zakonet e tjera të lashta të lidhura me ciklin e rilindjes së natyrës
Pranvera është sezoni që feston zgjimin e natyrës pas gjumit të gjatë të dimrit. Fillimi “zyrtar” i kësaj periudhe, që hapet astronomikisht me ekuinoksin, shoqëron idenë e rilindjes, shpresës së asaj që është e re dhe ardhjen e gjërave të bukura që shpresojmë të shohim.
Në kohët e lashta, ardhja e sezonit të ngrohtë festohej me rite dhe ceremoni të veçanta: disa prej simboleve që datojnë në këtë të kaluar të largët janë ende të pranishme në kulturën bashkëkohore dhe shpesh na prezantohen, edhe nëse nuk e dimë origjinën e saktë.
Ekuinoksi – Në terma astronomike është secila nga dy instancat e vitit (në vjeshtë dhe në pranverë), në të cilën Dielli, në lëvizjen e saj të dukshme përgjatë ekliptikës, takon ekuatorin qiellor. Dita në të cilën ndodh ky fenomen karakterizohet nga e njëjta kohëzgjatje e orëve të dritës dhe të errësirës, domethënë ditës dhe natës. Në fakt, ekuinoksi, nga latin “aequus nox” (që do të thotë “natë e barabartë”), tregon pikërisht këtë barazim të plotë të orëve të dritës dhe nates.
Këtë vit, ekuinoksi i pranverës ndodhi në Shqiperi në mbrëmjen e 20 marsit në orën 10.58, me disa dallime në varësi të koordinatave gjeografike të çdo qyteti individual dhe pak më herët se data kanonike e 21 marsit: arsyeja e këtij avancimi prej disa orësh në ndryshimin e sezonit varet nga fakti se në kalendarin Gregorian, atë që përdorim vazhdimisht, viti nuk përputhet saktësisht me revolucionin diellor.
Viti kalendarik mat një vit, 6 orë dhe një pjesë të vogël të minutave dhe sekondave, të cilat janë “rikuperuar” me ditën shtesë (29 shkurt) të futur në vitet e brishtë. Kjo është arsyeja pse fenomenet astronomike nuk bien gjithmonë në të njëjtën datë.
Veza – Është qeliza më e madhe që ekziston në natyrë dhe në të njëjtën kohë është simbol i jetës, si një embrion primitiv. Veza gjithashtu simbolizon, në kulturën e krishterë, gurin që u mbështjellë nga Varri në kohën e Ringjalljes së Krishtit dhe prandaj lidhet me Pashkën. Tradita e dhurimit të vezëve në fillim të pranverës daton që nga kohët e para të krishterimit: porosia është dokumentuar tashmë midis persëve të lashtë, midis egjiptianëve dhe madje edhe në Lindjen e Largët, midis kinezëve.
Boce lulesh – Ato janë shenja më e menjëhershme dhe e dukshme e ardhjes së verës. Një simbol dhe personifikimi i ketij lulëzimi, shumë i pranishëm në periudha të ndryshme të historisë së artit, është perëndesha Flora, e përfaqësuar si një vajzë, ndonjëherë e formave bujare, e mbuluar me lule dhe shpesh e shoqëruar nga Cupids ose nga nje fllad i butë i sezonit të bukur, si për shembull na pasqyrohet në pikturën e famshme La Primavera nga Botticelli. Lule e sapo lulëzuar gjithashtu përfaqësojnë delikatesën dhe fuqinë e jetës së re.
Dashi kokëfortë, është simboli i pranverës. Ai është gjithashtu shenja e parë e Zodiakut, ai me të cilën hapet viti astrologjik. Eshtë gjithashtu një kafshë e pandërprerë si era e sezonit dhe e prirur për kënaqësitë fizike, të joshur edhe nga klima dhe aromat e natyrës që fton, pas letargjisë së dimrit, për dashuri dhe kënaqësi të reja.
